Rasim Özdenören-Edebiyat ve Hayat

Öykü türünde edebiyatımızın önde gelen isimlerinden olan Rasim Özdenören'in deneme türündeki eserleri de edebiyatımızda büyük ses getirmiştir. Biz bu yazımızda Rasim Özdenören'in çeşitli zamanlarda kaleme aldığı deneme türündeki yazılarının bir araya toplandığı “Edebiyat ve Hayat” adlı kitabını ele alıp bu eserden alıntılar paylaşacağız.

İnceleyeceğimiz “Edebiyat ve Hayat” adlı kitapta Rasim Özdenören’in sanat, edebiyat ve hayat üzerine çeşitli zamanlarda kaleme aldığı birbirinden bağımsız ama aynı zamanda kendi içinde de bir bütünlük oluşturan yazıları var. Rasim Özdenören’in “Edebiyat ve Hayat” adlı eserini biz “deneme seçkisi” olarak da değerlendirebiliriz. Edebiyatın gücü, edebiyatın insanlar üzerindeki etkisi, roman, öykü ve şiir üzerine tespitlerin olduğu bu eserde Özdenören, yazmanın bir sanat olduğuna ve yazı yazmanın inceliklerine de dikkat çekiyor. Edebiyatın her şey olmadığını ancak edebiyatsız da kalınmayacağını vurgulayan Rasim Özdenören “Edebiyat Her Şey Değil Ama...” başlıklı yazısında şunları dile getiriyor:

 

“Ne her şeyi edebiyattan bekleyecek kadar budala olmalıyız, ne onu büsbütün yok sayacak kadar kavrayış yoksunu...

(...)

Gene söylüyorum, hayatın bütün anlamı kitaplardan ibaret değil. Ama hayatın bazı anlamlarını kavrayabilmek için arada bir kitaplara, dergilere de bakmak gerekli sayılmalı. Okuyunca da hayattan kaçmak için değil, hayata müdahale için okumalı.” (Sayfa:22)

(Bu alıntı yazarın “Ruhun Malzemeleri” adlı kitabına aittir. Derlenerek bu kitaba eklenmiştir.)

 

Kitabın Arka Kapak Yazısı

(...) Her biri ayrı ayrı, daha önce yayınlanmış deneme kitaplarında yer almış olan bu yazılar, “hayat ve edebiyat” bağlamı gözetilerek bir araya toplandı. Edebiyatımızın usta ismi Özdenören’in öyküleri kadar düşünsel denemelerine de ilgi duyan okurlar için edebiyat ve sanat bağlamında özel bir seçki olarak görülebilecek bu eser, edebiyatla kurulan ilişkinin hayatımızın neresine düştüğüne dair ufuk açıcı önermelerde bulunuyor.

 

Rasim Özdenören’in “Edebiyat ve Hayat” Adlı Kitabından Alıntılar

“(...) Bilimsel çalışmaların yöntemini kullanmaz edebiyat eseri: sizi zorla bir yere götürme niyeti taşımaz. Onun işaret ettiği yere siz kendiliğinizden varırsınız, daha doğrusu bir de bakarsınız, eserin alttan alta sizi yönelttiği noktada duruyorsunuz.” (Sayfa:17)

“Edebiyat, kuşku yok ki, bir kültür ve uygarlık olayıdır. Çeşitli işlevlerinden biri de, ait olduğu uygarlığın inceliklerini, nüanslarını yakalamanıza yol açmasıdır. Alışılmış deyimiyle, daha önce bilmediğiniz ufuklar açar önünüze. Yeni bir mantıkla düşünmeye başlarsınız.

(...) Çağlar, anlayışlar değiştikçe, büyük eser de kendi içine yeni anlamlar katarak değişir, yenilenir. Bunu, büyük eserin her yeni yoruma açık bir yanının bulunmasıyla açıklayabiliriz.” (Sayfa:18)

“Romanla hayat özdeş değildir. Hayatın kurallarıyla romanın kuralları birbirinden ayrıdır. (...) Hayatın sınırları önceden kestirilemez, o, kendi sınırsızlığının ufuklarına doğru yol almaktadır. Romansa, hayatın sınırsızlığına bir anlatım biçimi verir, bir “form”a oturtur onu, deyim yerindeyse hayatı yontar roman, kendi istediği biçimde yontar ve sınırlarını tayin eder.” (Sayfa: 28)

 

Yazarın “Ruhun Malzemeleri”, “Yazı, İmge ve Gerçeklik”, “Köpekçe Düşünceler”, “Ben ve Hayat ve Ölüm”, “Eşikte Duran İnsan”, “İpin Ucu”, “Kent İlişkileri” gibi kitaplarında yer alan denemelerin bir araya getirilerek oluşturulan ve yukarıda da belirttiğimiz gibi bir “deneme seçkisi” olarak da nitelendirebileceğimiz “Edebiyat ve Hayat” adlı eser; edebiyat, roman, öykü, şiir, yazı yazma sanatı hakkında düşünen, derinlemesine çözümlemeler yapmaya çalışan, düşünsel nitelikli eserleri okumayı seven okurlar için bir başucu kitabı niteliğindedir. Yavaş yavaş, sindire sindire ve notlar alarak okumanızı tavsiye ediyor ve siz değerli okurlarımıza keyifli okumalar diliyoruz.

Kaynak: Rasim Özdenören, Edebiyat ve Hayat, İz Yayıncılık, 2. Baskı